Nhưng đây lại là loại sản phẩm (đặc biệt là những loại kem bán trôi nổi trên thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ...) thường có chứa corticoid, có tác dụng làm da trắng mịn một cách nhanh chóng, đồng thời cũng là thành phần gây hại cho da nếu sử dụng trong một thời gian dài.
Corticoid được coi là chất “gây nghiện” trong làm đẹp. Với lời quảng cáo, khi dùng càng đẹp như “làn da em bé” và “không tỳ vết” bao nhiêu thì khi ngừng dùng, da sẽ gặp phải phản ứng phụ tệ hại bấy nhiêu. Trong y khoa, biến chứng do corticoid được đánh giá là những tổn thương da nặng nề, rất khó điều trị. Tùy vào thời gian và tỷ lệ sử dụng sản phẩm chứa corticoid, các triệu chứng của biến chứng da phụ thuộc corticoid có 7 dạng phổ biến dưới đây:
Viêm da kích ứng
Tình trạng viêm da kích ứng với những sẩn đỏ li ti nổi khắp vùng bôi sản phẩm trước đó, kèm theo ngứa, nóng, rát da với những mức độ khác nhau tùy trường hợp. Tình trạng này càng nặng nề khi gặp nắng nóng, gió bụi, hơi lạnh của phòng lạnh hay khí lạnh. Những sẩn nhỏ đỏ có thể có đầu mụn nước rất ngứa có khi chảy nước vàng, có thể nhiễm trùng thành đầu mủ trắng li ti gây đau nhức. Toàn trạng mang lại một hình ảnh viêm da toàn phát rất kích ứng và phản ứng với mọi tác động từ bên ngoài. Từ các hóa chất hiện diện trong đời sống con người như sữa tắm, xà phòng... cho đến vật lý như nhiệt, ánh sáng, sự chà xát, sự tiếp xúc cũng gây cảm giác bỏng rát...
Thông thường người bệnh lại dùng corticoid loại nặng hơn để làm dịu các triệu chứng trên. Mặc dù khi bôi corticoid thì da có vẻ lại dịu và ổn định trở lại nhưng ẩn chứa nhiều nguy cơ khi ngừng thuốc. Chính vì lẽ đó mà người dùng thường không thể ngưng dùng sản phẩm chứa corticoid bởi họ rất sợ phải đối mặt với những phản ứng kích ứng trên. Đây được xem là tác dụng phụ của corticoid thường gặp nhất trên da và là biểu hiện rõ nhất cho tình trạng người dùng bị “nghiện và phụ thuộc” vào loại thuốc này.
Sau sử dụng kem chứa corticoid, da chịu nhiều biến chứng nặng nề.
Da khô, dày, cứng và bong tróc
Đây là triệu chứng thường đi kèm với triệu chứng viêm da kích ứng nêu trên. Nhiều trường hợp da khô, khi sờ tay lên bề mặt da sẽ thấy rất nhám, điều này khiến tình trạng viêm da và ngứa càng thêm nặng. Trường hợp nhẹ thì da thường khô kèm theo với da dày và nhăn, nên trông da già cỗi so với tuổi. Trường hợp nặng, da khô, dày cứng và bong tróc... dễ dẫn đến bội nhiễm. Khi xử lý tình trạng này cũng gặp nhiều khó khăn hơn.
Da sạm diện rộng
Khi đã dùng kem làm trắng da có chứa corticoid sẽ nhanh chóng mang lại hiệu quả là làn da trắng mọng. Tuy nhiên khi ngừng lại thì phần da đó cũng mau chóng đen sạm và sần sùi... Nếu dùng kéo dài, đến một giai đoạn nào đó thì da sẽ bị tổn thương nặng hơn. Nhiều trường hợp sạm sâu có màu xám chì có thể có kèm theo những nốt trắng mất sắc tố.
Nám và nám sâu
Vùng nám da đậm lên nhiều, lan rộng hơn và nhiều trường hợp nám sâu nặng. Thông thường người bị nám thích dùng sản phẩm chứa corticoid để trị nám vì làm bay nám rất nhanh. Sau đó nám từ từ xuất hiện lại và loang dần ra gần hết vùng má cho đến khi ngưng dùng hẳn thì nám bộc phát nặng nề và lúc này thì rất khó có biện pháp để cải thiện được làn da.
Da sần sùi, nhiều nếp nhăn
Biến chứng da do corticoid còn gây tình trạng da già cỗi, dày và các nếp nhăn đua nhau xuất hiện, mặc dù trước đó từng mang lại cho người dùng một “làn da không tỳ vết như da em bé”. Đó là hậu quả của “vòng xoáy” khi người dùng sai lầm cứ thoa kem chứa corticoid liên tục trong thời gian dài nhằm cải thiện làn da.
Xuất hiện nhiều mạch máu dưới da
Khi sử dụng kem bôi có chứa corticoid kéo dài sẽ xuất hiện nhiều mạch máu dưới da. Lúc này nếu tình trạng nhẹ thì mạch máu nhỏ li ti xuất hiện như “mạng lưới” ở dưới da. Nặng thì mạch máu nở to ngoằn ngoèo dưới da mà mắt thường dễ dàng nhận thấy. Cả 2 trường hợp đều có triệu chứng da đỏ. Lúc này, kể cả khi đã được điều trị thì đây là triệu chứng phục hồi chậm nhất vì làm tổn thương thành mạch máu ở sâu trong da.
Da mỏng
Khi da bị bào mòn do corticoid, nó trở nên mong manh, các lớp sâu của da teo mỏng, khiến cho da lỏng lẻo và dễ nhăn nhúm như da giấy. Đây là dấu hiệu teo da do tế bào bị ức chế khả năng sinh sản trong thời gian dài sử dụng corticoid bôi. Việc ngưng dùng và tiến hành điều trị sau đó nhiều khi da rất chậm phục hồi bề dày khỏe mạnh của da như cũ.
Lời khuyên của thầy thuốc
Sau khi sử dụng sản phẩm kem bôi da mà có các triệu chứng nêu trên, có nghĩa là bạn đã sử dụng phải sản phẩm có chứa corticoid và da của bạn đang phải gánh chịu hậu quả. Khi gặp các dấu hiệu này, bạn không được tự ý dùng tiếp sản phẩm hoặc tự mua kem có chứa corticoid về bôi nhằm điều trị các triệu chứng trên. Việc làm đúng đắn nhất là ngừng ngay sản phẩm kem bôi khi da mới bắt đầu có dấu hiệu nhẹ và đến các cơ sở chuyên khoa da liễu để điều trị kịp thời, tránh những biến chứng do corticoid nghiêm trọng hơn có thể xảy ra.
BS. Cẩm Anh
